ΔΡΑΣΕΙΣ
Α. Προπαρασκευαστηκές Δράσεις
Δράση A1: Διαβούλευση εμπλεκομένων και βασική εκτίμηση της κοινωνικής επίγνωσης σχετικά με τα Θαλάσσια Χωροκατακτητικά Είδη στη Μεσόγειο
Οι διαβουλεύσεις με τους κύριους ενδιαφερομένους είχαν στόχο να τους υποκινήσουν και να εξασφαλίσουν την έγκαιρη συμμετοχή τους στο έργο. Επιπλέον, θα πραγματοποιηθούν δημόσιες έρευνες και συνεντεύξεις ενδιαφερομένων για να συγκριθεί και να αξιολογηθεί η βασική επίγνωσή τους αναφορικά με την εισβολή λεοντόψαρων. Αυτές οι έρευνες επαναλαμβάνονται στη Δράση D3 για να αξιολογηθεί κατά πόσον το έργο κατάφερε να επηρεάσει τις αντιλήψεις του κοινού και των ενδιαφερομένων κατά την εφαρμογή του. Τα αποτελέσματα των ευρημάτων των αρχικών συζητήσεων έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό «Marine Policy» και το έγγραφο μπορεί να αξιολογηθεί εδώ.
Δράση Α2: Εκτίμηση Κινδύνου
Αυτή η δράση περιελάμβανε μιαν ανασκόπηση των παρατηρήσεων λεοντόψαρων από την γκρίζα λογοτεχνία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την προετοιμασία των χαρτών GIS για την αναγνώριση των κομβικών σημείων αναφοράς λεοντόψαρων, τη μηνιαία αφαίρεση των λεοντόψαρων για τη διεξαγωγή βιολογικών αναλύσεων (π.χ. μορφομετρίας, βάρους, ανάπτυξης γονάδων, περιεχομένου του στομάχου, εξαγωγής ωτολίθων και εκτίμησης ηλικίας) και της απόκτησης προκαταρκτικής γνώσης σχετικά με τη βιολογία και την τροφική οικολογία των λεοντόψαρων μέσα στις περιβαλλοντικές συνθήκες και τα χαρακτηριστικά που επικρατούν στη Μεσόγειο Θάλασσα. Έπειτα, εκπονήθηκε αξιολόγηση κινδύνου σύμφωνα με τον κανονισμό 1143/2014 της ΕΕ για τα Χωροκατακτητικά Ξενικά Είδη (IAS). Η αξιολόγηση των κινδύνων βελτιώθηκε περαιτέρω, αργότερα στο έργο, βάσει των εξωτερικών αναθεωρήσεων, συμπληρωμένη με τη διαχείριση κινδύνου (στο πλαίσιο της δράσης C4) και υποβλήθηκε για συμπερίληψη του λεοντόψαρου στον κατάλογο IAS του κανονισμού 1143/2014 της ΕΕ.
Δράση A3: Στρατηγική Εφαρμογής της Δράσης Διατήρησης
Η δράση αυτή στόχευε να θέσει το έδαφος και να διατυπώσει/καθοδηγήσει τη στρατηγική συντονισμού, εφαρμογής και αξιολόγησης των δράσεων του «RELIONMED».
C. Δράσεις Διατήρησης
Δράση C1: Ανάπτυξη και λειτουργία συστήματος επιτήρησης και έγκαιρης ανίχνευσης
Η δράση αυτή στοχεύει στην ανάπτυξη και τη λειτουργία ενός συστήματος επιτήρησης και έγκαιρης ανίχνευσης, το οποίο περιλαμβάνει μια διαδραστική διαδικτυακή πλατφόρμα παρακολούθησης «GIS» και μια κινητή εφαρμογή έξυπνου τηλεφώνου για να καταστεί δυνατή η αναφορά και η καταγραφή των παρατηρήσεων των λεοντόψαρων στην περιοχή της Μεσογείου. Αυτό το εργαλείο το οποίο αναπτύχθηκε από το MedMIS, ο οποίο διαχειρίζεται από ερευνητές του «RELIONMED» και του «MedMIS» και είναι διαθέσιμο προς όλους τους ενδιαφερόμενους, είναι επιτακτικό για όλες τις μεσογειακές χώρες, καθώς μπορεί να εντοπίσει την κατανομή των λεοντόψαρων, εκτιμά κατά προσέγγιση την αφθονία τους σε όλην την περιοχή και επιτρέπει στους διαχειριστές και άλλους ενδιαφερόμενους να δράσουν καταλλήλως.
Δράση C2: Ανάπτυξη και επίδειξη συστήματος απόκρισης αφαίρεσης
Η δράση αυτή εξαρτάται από την ισχυρή συμμετοχή των ενδιαφερομένων (δυτών και αλιέων) για να επιδειχθεί ένα σύστημα αφαίρεσης. Θα δοθεί εκπαίδευση σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των λεοντόψαρων με τη μορφή εργαστηρίων και θα δοθούν κίνητρα με τη μορφή βραβείων για την υποκίνηση και την εμπλοκή των αλιέων, των δυτών και των ψαροντουφεκάδων. Οι αλιείς θα εκπαιδευτούν για τον ασφαλή χειρισμό και τη συλλογή των λεοντόψαρων για να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή τους στις αφαιρέσεις. Οι δύτες θα εκπαιδευτούν στο πώς να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο αφαίρεσης «ANASA» που έχει αναπτυχθεί μέσα από το έργο «RELIONMED» και πώς να χειριστούν με ασφάλεια το λεοντόψαρο. Τα υποκινούμενα άτομα επιλέγονται για να σχηματίσουν «Ομάδες Δράσης Αφαίρεσης (RATs)» που συμμετέχουν σε συντονισμένες αφαιρέσεις λεοντόψαρων και διαγωνισμούς κοντά και εντός των περιοχών «Natura 2000» και των «Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών». Οι «RATs» επιδεικνύουν την ταχεία απόκριση στα κομβικά σημεία αναφοράς των λεοντόψαρων.
Δράση C3: Εξερεύνηση των γνωστών χρήσεων λεοντόψαρων για να καταστούν βιώσιμες οι αφαιρέσεις
Η διερεύνηση των τοπικών εμπορικών χρήσεων και η δημιουργία θέσεων μικρής αγοράς για λεοντόψαρα δημιουργεί μια ουσιαστική παροχή οικονομικού κινήτρου για τη στόχευση και την αφαίρεση λεοντόψαρων και αποτελεί μια μακροπρόθεσμη, οικονομικά βιώσιμη, προσέγγιση για τον έλεγχο των λεοντόψαρων. Ο στόχος αυτής της δράσης είναι να επιδείξει μικρής κλίμακας θέσεις αγοράς (κατανάλωση και δημιουργία κοσμημάτων) για να εκτιμήσει τη ζήτηση για προϊόντα λεοντόψαρου, καθώς και να ενθαρρύνει την παραγωγή προϊόντων λεοντόψαρου προστιθέμενης αξίας. Το «RELIONMED» θα συνεργαστεί με τοπικά εστιατόρια για να προωθήσει την ενσωμάτωση των λεοντόψαρων στα μενού τους και με κατασκευαστές κοσμημάτων και καταστήματα αναμνηστικών για να διερευνήσει τη δυνατότητα δημιουργίας νέων εισοδηματικών πηγών αξιοποιώντας τόσο τα εδώδιμα όσο και τα απορριμμένα μέρη του λεοντόψαρου. Θα διερευνηθεί η βιωσιμότητα και τα οφέλη ενός επιχειρηματικού μοντέλου που ενσωματώνει προϊόντα από λεοντόψαρα.
Δράση C4: Ανάλυση κινδύνων, οδηγός και εργαλείο για τους διαχειριστές για τον έλεγχο των λεοντόψαρων
Αυτή η δράση στοχεύει στην εκπόνηση ανάλυσης κόστους-οφέλους για τον εντοπισμό των βέλτιστων πρακτικών και των εργαλείων για τους διαχειριστές για να τους βοηθούν στη λήψη αποφάσεων και την ανάληψη δράσης. Έχει διεξαχθεί ανάλυση διαχείρισης του κινδύνου για την καταχώρηση του λεοντόψαρου στον κατάλογο της «Ένωσης Χωροκατακτητικών Ξενικών Ειδών». Θα αναπτυχθεί ένα μοντέλο που θα βοηθά τους διαχειριστές να εκτιμήσουν την προσπάθεια αφαίρεσης που απαιτείται για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων από τις επιπτώσεις των λεοντόψαρων. Επιπλέον, θα αναπτυχθεί ένας οδηγός διαχείρισης λεοντόψαρων που θα παρουσιάζει τα εργαλεία και τις επιτυχημένες πρακτικές για τη διαχείριση των λεοντόψαρων και θα μοιραστεί μεταξύ άλλων μεσογειακών χωρών.
D. Παρακολούθηση των επιπτώσεων των δράσεων του έργου
Δράση D1: Αξιολόγηση του κοινωνικο-οικονομικού αντίκτυπου των δράσεων του έργου στην τοπική οικονομία και τον πληθυσμό
Οι κοινωνικο-οικονομικοί δείκτες καθορίστηκαν νωρίς στο έργο και παρακολουθούνται κατά την υλοποίηση του έργου (πρώτο, δεύτερο και τρίτο έτος) για να εκτιμηθεί ο αντίκτυπος του «RELIONMED» στην κοινωνία και την οικονομία. Αυτή η αξιολόγηση πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας προκαθορισμένα ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις που στοχεύουν τοπικούς ενδιαφερομένους όπως: ψαράδες (επαγγελματίες και ερασιτέχνες), καταδυτικές εταιρείες, επισκέπτες παραλιών, καταστήματα κατοικίδιων ζώων, εστιατόρια και κοσμηματοπωλεία.
Δράση D2: Αξιολόγηση των επιπτώσεων του έργου στις λειτουργίες του οικοσυστήματος
Οι οικολογικοί δείκτες προσδιορίστηκαν νωρίς στο έργο και παρακολουθούνται κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου (τρία διαδοχικά καλοκαίρια) για να εκτιμηθεί ο οικολογικός αντίκτυπος των αφαιρέσεων. Η παρακολούθηση αυτής της Δράσης ξεκινάει τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Ιουλίου/αρχές Αυγούστου - κατά τη διάρκεια της πιο θερμής περιόδου, όταν τα λεοντόψαρα είναι πιο άφθονα γύρω από τις ακτές της Κύπρου. Εννέα σταθμοί παρακολούθησης (ο κάθε ένας περίπου 0,01 km2) έχουν επιλεγεί κατά μήκος των περιοχών «Natura 2000» Νησιά και Κάβο Γκρέκο, για τη διεξαγωγή απογραφών ψαριών, και λεοντόψαρων, και για την εκτίμηση της κάλυψης και της ποικιλομορφίας των βενθικών παραγωγών και της πανίδας σε σκληρά υποστρώματα. Έξι σταθμοί βρίσκονται σε βάθος 20 m (± 2 m) και τρεις στα 7 m (± 2 m). Η παρακολούθηση σε κάθε σταθμό θα περιλαμβάνει τέσσερα σύνολα δειγματοληψιών (π.χ. Ημέρα 0, 15, 30 και 45). Εφαρμόζονται διαφορετικές συχνότητες αφαίρεσης για να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα των αφαιρέσεων στην άμβλυνση των επιπτώσεων των λεοντόψαρων και στην κατανόηση της στρατολόγησης και ανακατάταξης των λεοντόψαρων.
Δράση D3: Αξιολόγηση του αντίκτυπου του έργου στους ενδιαφερόμενους και την επίγνωση του κοινού
Παρόμοιες έρευνες που διεξάγονται στο πλαίσιο της Δράσης Α1 και στοχεύουν τόσο τους βασικούς ενδιαφερόμενους (n = 100) όσο και το ευρύ κοινό (n = 300) θα επαναληφθούν σε αυτήν τη Δράση στο μέσο του έργου και στο τελευταίο έτος για να αξιολογηθεί εάν το «RELIONMED» συνέβαλε στην αύξηση της γνώσης και της επίγνωσης των στοχοποιημένων ομάδων σχετικά με το ζήτημα των λεοντόψαρων.
Ε. Επίγνωση του κοινού και διάδοση των αποτελεσμάτων
Θα χρησιμοποιηθούν διάφορα εργαλεία για την αύξηση της επίγνωσης του κοινού και για την υποκίνηση ενδιαφερόμενων να συμμετάσχουν στη Δράση Ε1. Η δικτύωση θα περιλαμβάνει συναντήσεις και συνεργασίες με άλλους ερευνητές σε κοινές δραστηριότητες. Μια ισχυρή εκστρατεία διάδοσης που χρησιμοποιεί δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και συμμετοχή σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές και χρησιμοποιεί αφίσες, φυλλάδια, πανό, πινακίδες ανακοινώσεων, βίντεο που θα παραχθούν, εκθέσεις ενυδρείων, εκθέσεις φωτογραφιών, επιστημονικές δημοσιεύσεις κ.ά., θα στοχεύουν να διεγείρουν τη στήριξη του ενδιαφέροντος του κοινού και της στήριξης των ενδιαφερομένων. Αυτός ο ιστότοπος που αναπτύχθηκε στη Δράση E2 είναι η κύρια πλατφόρμα για τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με το έργο «RELIONMED». Το σύστημα επιτήρησης των λεοντόψαρων που αναπτύχθηκε από το «MedMIS» στη Δράση C1 θα προωθηθεί επίσης στη Δράση E3. Στο πλαίσιο της Δράσης Ε4 θα εφαρμοστεί στρατηγική αναπαραγωγής που περιλαμβάνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες/σεμινάρια/εργαστήρια για τη μεταφορά των διδαγμάτων και των εργαλείων που αναπτύσσονται στο «RELIONMED» σε βασικούς ενδιαφερόμενους από άλλες μεσογειακές χώρες. Τοπικοί εμπειρογνώμονες σε Ελλάδα, Λίβανο και Ισραήλ συμφώνησαν να υποστηρίξουν τη δυνατότητα μεταφοράς των αποτελεσμάτων του έργου στις χώρες τους.
Γενική παρατήρηση σχετικά με τις Δράσεις του «RELIONMED»:
Το στρατηγικό πλαίσιο του έργου «RELIONMED» χωρίζεται σε έξι θέματα, στοχεύοντας στις κύριες δράσεις του έργου, συγκεκριμένα: (i) την έγκαιρη ανίχνευση, (ii) την ταχεία απόκριση, (iii) τη βιωσιμότητα της πίεσης αφαίρεσης, (iv) την παρακολούθηση, (v) τη διαχείριση και (vi) την επίγνωση του κοινού και τη διάδοση του έργου. Οι διασυνδέσεις τους φαίνονται στο Σχήμα. Μέσω των δράσεων διατήρησης, προβλέπεται ένα σύστημα έγκαιρης ανίχνευσης και επιτήρησης που θα παρέχει δεδομένα για την ταχεία απόκριση και την εμπορική εκμετάλλευση του λεοντόψαρου. Οι οικολογικοί και κοινωνικο-οικονομικοί δείκτες θα παρακολουθούνται καθ 'όλην τη διάρκεια του έργου. Το αποτέλεσμα αυτών των δράσεων θα παρέχει πολύτιμα εργαλεία και οδηγούς για ερευνητές, διαχειριστές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Κύπρου και των γειτονικών χωρών. Για όλες τις δράσεις σχεδιάζονται κατάλληλες δραστηριότητες διάδοσης και μεταφοράς, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το κοινό για το λεοντόψαρο και τα χωροκατακτητικά είδη και να μοιραστούν οι αναγνωρισμένες βέλτιστες πρακτικές στην ευρύτερη επιστημονική και διαχειριστική κοινότητα.
